Twentol
Vandaag liggen hier de sluizen over het Overijssels Kanaal
die helemaal niets weten van de vroegere brug, van het verhaal
waarin een knokploeg deze bewaken ging in die laatste oorlogsdagen
om te voorkomen dat de bezetter de Canadese opmars zou vertragen.

Met de bevrijding al in zicht, het was wellicht een te vermetel plan
nauwelijks bewapend en klein in getal – eigenlijk zonder kans –
verschanste de ploeg ze zich in Twentol, de nabije smeeroliefabriek
de tot dan machtige mof toonde zich ook in de finale zeer fanatiek.

De groepsleden waren merendeels ‘Koloniale Landbouwschool’-student,
vijf man, later meldden zich nog twee en een koerierster present
maar de dag daarop explodeerde toch de reeds ondermijnde brug:
de verzetsstrijders konden niet meer naar de binnenstad terug.

Met de fabriek pal in de vuurlinie stapte een Duitse soldaat,
op onderzoek binnen; ze waren op hun post, stonden paraat,
schoten hem in z’n been en te goeder trouw lieten zij, als hij
beloofde over het voorval te zwijgen, de verwonde vijand vrij.

De soldaat evenwel brak z’n woord, dus beval de Ortskommandantur
dat zonder uitstel het gebouw, vol met olievaten op de vloer,
door een patrouille omsingeld moest en beschoten; de hel ontbrandde,
direct vielen er twee van hen die dapper Twentol bemanden.

Eén lid van de knokploeg slaagde erin het gevecht te ontvluchten,
springt in de IJssel, gedekt door de zwarte brandluchten;
opgepakt, in looppas, werden de andere mannen en de vrouw,
het geweer in de rug gezet, over de Mr. de Boerlaan gedouwd.

Gehaast zijn, in een speeltuintje aan de Snipperlingsdijk waar
nu het monument staat, de jonge helden standrechtelijk openbaar
en tezamen geëxecuteerd; vlak daarna, in geen drie kwartier tijd,
arriveren op die 10de april 1945 de Canadezen, Deventer wordt bevrijd.

In open kisten lagen de vermoorden in de Lebuinuskerk opgebaard,
de gruwelijke foto van Corrie – bijna Sneeuwwitje, niets bleef haar bespaard –
ging de wereld over en duizenden kwamen naar het ceremoniële afscheid,
een trieste uitvaart – schril, want tegelijk vierde de stad z’n herwonnen vrijheid.

Voor Corrie Bosch en haar man Jos van Baalen, omwille van óns omzien
in eerbied, zijn ter hoogte van haar ouderlijk huis bij Sallandstraat 14
twee struikelstenen ingegraven; ze werden slechts 19 en 22 jaar oud
en waren samen, toen zij hun leven gaven, pas twee weken getrouwd.

Dick van Welzen, 2024